Lễ hội Việt Nam là sự kiện văn hóa được tổ chức mang tính cộng
đồng. "Lễ" là hệ thống những hành vi, động tác nhằm biểu hiện sự tôn
kính của con người với thần linh, phản ánh những ước mơ chính đáng của
con người trước cuộc sống mà bản thân họ chưa có khả năng thực hiện.
"Hội" là sinh hoạt văn hóa, tôn giáo, nghệ thuật của cộng đồng, xuất
phát từ nhu cầu cuộc sống.
Tổng quanTheo thống kê 2009, hiện cả nước Việt Nam có 7.966 lễ hội; trong đó
có 7.039 lễ hội dân gian (chiếm 88,36%), 332 lễ hội lịch sử (chiếm
4,16%), 544 lễ hội tôn giáo (chiếm 6,28%), 10 lễ hội du nhập từ nước
ngoài (chiếm 0,12%), còn lại là lễ hội khác (chiếm 0,5%).
[1]Việt Nam là một quốc gia đã có hàng nghìn năm lịch sử. Cũng như nhiều quốc gia khác trên thế giới,
Việt Nam có một nền văn hóa mang bản sắc riêng. Chính những nét đó làm nên cốt cách, hình hài và bản sắc của
dân tộc Việt Nam.
Trong kho tàng văn hóa của dân tộc Việt Nam, sinh hoạt lễ hội là vùng
văn hóa rất đặc trưng. Lễ hội là sinh hoạt văn hóa dân gian hầu như có
mặt ở khắp mọi miền
đất nước.
Nhiều lễ hội ra đời cách đây hàng nghìn năm đến nay vẫn được duy trì.
Lễ hội ở Việt Nam bao giờ cũng hướng tới một đối tượng thiêng liêng cần
suy tôn là nhân thần hay nhiên thần. Đó chính là hình ảnh hội tụ những
phẩm chất cao đẹp nhất của con người. Giúp con người nhớ về nguồn cội,
hướng thiện và nhằm tạo dựng một cuộc sống tốt lành, yên vui.
Lễ hội truyền thống ở Việt Nam thường diễn ra vào
mùa Xuân và số ít vào
mùa Thu là hai mùa đẹp nhất trong năm, đồng thời cũng là lúc nhà nông có thời
gian nhàn rỗi. Trong số các lễ hội Việt Nam thì phải kể đến những lễ hội
chi phối hầu hết các gia đình trên mọi miền tổ quốc, đó là
Tết Nguyên Đán,
Lễ Vu Lan và tết
Trung Thu. Gần đây một số lễ hội được nhà nước và nhân dân quan tâm như:
Lễ hội đền Hùng,
Giáng Sinh,
Phật đản .v.v.
Một số lễ hội lớn ảnh hưởng cả một vùng rộng lớn, tiêu biểu như:
hội Gióng (xứ
Kinh Bắc),
lễ hội đền Hùng (
Xứ Đoài),
lễ hội chùa Bái Đính, lễ hội
Yên Tử,
lễ hội bà chúa Xứ (
An Giang)...
Phân cấp lễ hộiKhác với các
di tích Việt Nam đã được kiểm kê và phân cấp theo quy định, các lễ hội ở Việt Nam chưa
được quy định phân cấp bài bản. Có những lễ hội bị biến tướng, trần tục
hoá, mở hội tràn lan... nhiều ý kiến đề xuất việc kiểm kê các lễ hội
trên toàn quốc để tiến tới phân cấp lễ hội theo các cấp: lễ hội cấp quốc
gia, lễ hội cấp tỉnh, lễ hội cấp huyện và lễ hội cấp làng. Theo bà Lê
Thị Minh Lý - Phó Cục trưởng Cục Di sản Văn hoá, điểm yếu trong việc
quản lý lễ hội hiện nay đó là chưa có cơ sở dữ liệu khoa học và quan
điểm tiếp cận đúng.
[2] Không nên đánh đồng giữa lễ hội và festival.
Tùy vào từng thời điểm, vào chủ thể mà lễ hội hiện nay được tổ chức ở nhiều cấp khác nhau. Ví dụ như
lễ hội đền Hùng được tổ chức ở quy mô quốc gia 2 năm/ lần. Những năm số lẻ thì lại được
tổ chức ở quy mô cấp tỉnh. Các lễ hội thường được tổ chức ở quy mô cấp
tỉnh như
hội Lim, lễ hội Lam Kinh (
Thanh Hóa), lễ hội đền Trần (
Nam Định)... Các lễ hội ở quy mô cấp huyện tiêu biểu như
lễ hội đền Nguyễn Công Trứ ở
Kim Sơn (
Ninh Bình) và
Tiền Hải (
Thái Bình). Các lễ hội diễn ra ở đình Làng là lễ hội cấp nhỏ nhất, chỉ với quy mô làng, xã.
Hình ảnh
Lễ hội diều Vũng Tàu là một lễ hội mới du nhập vào Việt Nam
|
|
Các chòi hát Quan họ ở hội Lim, Bắc Ninh
|
Lễ hội Festival Huế, diễn ra 2 năm 1 lần ở Thừa Thiên Huế
|
Lễ hội cướp phết ở Vĩnh Phúc và Phú Thọ
|
|
Màn sân khấu đương đại tại lễ hội cố đô Hoa Lư
|
Lễ hội làng nghề pháo Đồng Kỵ, Từ Sơn, Bắc Ninh
|
Danh sách một số lễ hộiNgày âm lịchThángLễ hội truyền thốngĐịa phươngLần đầu tổ chức nămGhi chú
ngày 1 | tháng 1 | Tết Nguyên đán | - |
|
|
ngày 5 | tháng 1 | Lễ hội Đống Đa | Hà Nội, quận Đống Đa |
|
|
ngày 5-10 | tháng 1 | Hội vật Liễu Đôi | Hà Nam, huyện Thanh Liêm |
| tại làng Liễu Đôi |
ngày 6 | tháng 1 | hội Gióng Sóc Sơn | Hà Nội, Sóc Sơn | Nhà Tiền Lê |
|
ngày 6-16 | tháng 1 | Lễ hội Cổ Loa | Hà Nội, Đông Anh |
|
|
ngày 6-1 | tháng 1-3 | Lễ hội chùa Bái Đính | Ninh Bình, Gia Viễn | Nhà Lý |
|
ngày 7 | tháng 1 | Chợ Viềng | Nam Định, Vụ Bản |
|
|
ngày 7 | tháng 1 | Lễ hội đầm Ô Loan | Phú Yên, Ô Loan |
|
|
ngày 9 | tháng 1 | Đại lễ Đức Chí Tôn | Tây Ninh, Đạo Cao Đài |
|
ngày 10 | tháng 1 | Hội xuân Yên Tử | Quảng Ninh, núi Yên Tử | thế kỷ 14 | Thiền phái Trúc Lâm, đến hết tháng 3 |
ngày 12-13 | tháng 1 | Hội phết Hiền Quan | Phú Thọ, huyện Tam Nông | gần đây |
|
ngày 13 | tháng 1 | Hội Lim | Bắc Ninh, huyện Tiên Du |
|
|
ngày 15 | tháng 1 | Lễ hội chùa Hương | Hà Nội, huyện Mỹ Đức |
|
|
ngày 15-22 | tháng 1 | Hội chùa Côn Sơn | Hải Dương, huyện Chí Linh | từ thế kỷ 14 | tưởng nhớ sư Huyền Quang và Nguyễn Trãi |
ngày 15 | tháng 1 | Lễ hội làm chay | Long An, thị trấn Tầm Vu |
|
|
ngày 15 | tháng 1 | Tết Nguyên tiêu | - |
|
|
ngày 17 | tháng 1 | Lễ hội chọi trâu | Vĩnh Phúc, huyện Lập Thạch | thế kỷ 2 trước CN | không tổ chức từ 1947-2002 |
ngày 18-19 | tháng 1 | Hội Xuân núi Bà | Tây Ninh, Núi Bà Đen |
|
|
ngày 10 | tháng 2 | Lễ hội đình Yên Phụ | Hà Nội, Hồ Tây | thế kỷ 17 | khôi phục từ 2003 |
ngày 19 | tháng 2 | Lễ hội Quán Thế Âm | Đà Nẵng, Ngũ Hành Sơn |
| Ngũ Hành Sơn |
| tháng 3 | Tiết Thanh minh |
|
|
|
| tháng 3 | Hội đua voi | Tây Nguyên |
| lớn nhất ở Đắc Lắc, bản Đôn |
ngày 3 | tháng 3 | Tết Hàn thực |
|
|
|
ngày 5 | tháng 3 | Hội Phủ Giầy | Nam Định, Vụ Bản |
| thờ Mẫu Liễu Hạnh |
| tháng 3 và 7 | Lễ hội Điện Hòn Chén | Thừa Thiên - Huế, huyện Hương Trà | thế kỷ 16 | thờ Thiên Y A Na |
ngày 5-7 | tháng 3 | Lễ hội Chùa Thầy | Hà Tây, Quốc Oai |
|
|
ngày 6 | tháng 3 | Lễ hội cố đô Hoa Lư | Ninh Bình, huyện Hoa Lư | Nhà Lý | tên cũ: Lễ hội Trường Yên |
ngày 14-17 | tháng 3 | Lễ hội đền Thái Vi | Ninh Bình, huyện Hoa Lư | Nhà Trần |
|
ngày 9 | tháng 3 | Lễ hội Nam Trì | Hưng Yên, huyện Ân Thi |
|
|
ngày 10 | tháng 3 | Giỗ tổ Hùng Vương | Nhiều nơi | Nhà Đinh | lớn nhất tại Đền Hùng, Phú Thọ |
ngày 10-15 | tháng 3 | Lễ hội đền Mẫu | Hưng Yên, Phố Hiến |
| thờ Dương Quý Phi |
ngày 6-10 | tháng 4 | Hội Gióng Phù Đổng | Hà Nội, huyện Gia Lâm |
|
|
ngày 15 | tháng 4 | Lễ Phật Đản | - |
| Phật giáo |
ngày 15 | tháng 4 | Lễ hội Chol Chnam Thmay | Nam Bộ |
| Tết người Khmer |
ngày 18-20 | tháng 4 | Lễ khao lề thế lính | Quảng Ngãi, huyện Lý Sơn |
|
|
ngày 23-27 | tháng 4 | Lễ hội miếu Bà Chúa Xứ | An Giang, Châu Đốc |
| tại Miếu Bà Chúa Xứ, Núi Sam |
ngày 5 | tháng 5 | Tết Đoan ngọ | - |
| Tết giết sâu bọ |
ngày 7 | tháng 7 | Thất Tịch |
|
| Ngày lễ tình nhân Đông phương |
ngày 15 | tháng 7 | Lễ Vu Lan, Tết Trung Nguyên | - |
| báo hiếu cha mẹ |
sau rằm | tháng 7 | Lễ hội Nghinh Ông (Quan Thánh Đế Quân) | Phan Thiết (Bình Thuận) |
| của Người Hoa, tổ chức vào năm chẵn Tây Lịch |
| tháng 8 | Lễ hội Katê | Bình Thuận |
| Lễ hội người Chăm, 1 tháng 7 theo lịch Chăm |
ngày 9 | tháng 8 | Lễ hội chọi trâu | Hải Phòng, Đồ Sơn |
|
|
ngày 15 | tháng 8 | Tết Trung Thu | - |
| Tết thiếu nhi |
ngày 15-20 | tháng 8 | Hội Đền Kiếp Bạc | Hải Dương, huyện Chí Linh |
| thờ Trần Hưng Đạo |
ngày 15 | tháng 8 | Hội Yến Diêu Trì | Tây Ninh, Tòa Thánh Tây Ninh |
| Đạo Cao Đài |
ngày 16 | tháng 8 | Lễ hội Nghinh Ông (Cá Voi) | Bình Thuận, Tiền Giang |
|
|
ngày 13-15 | tháng 9 | Lễ hội Chùa Keo | Thái Bình, Vũ Thư | Nhà Lý |
|
ngày 10 | tháng 10 | Tết cơm mới |
|
| Tết song thập |
ngày 14-16 | tháng 11 | Lễ hội đền Nguyễn Công Trứ | Ninh Bình, huyện Kim Sơn | Nhà Nguyễn |
|
ngày 23 | tháng 12 | Tiễn Ông Táo về chầu trời | - |
|
|
Nguồn: wikipedia