Truyện cười: Bác Ba Phi.

Con trăn rồng


Mùa nước năm đó, có một đêm trời mưa bão làm đổ ổ quạ ngoài cây tràm
một. Lũ cò, diệc bị gió đánh rơi lướt khướt, rã cánh té đầy đường. Ở
những lùm cây rậm, loài dơi quạ đeo thành đùm bằng cái thùng thiếc sát
vào các nhánh cây. Rừng tràm U Minh đêm đó nổi sóng ì ùm không thua gì
sóng biển. Vợ chồng con cái tui ngủ trên túp chòi có sàn gác, bị giông
đẩy đưa tựa như ngồi xuồng nan trên biển.

Độ nửa đêm, tui nghe bên dưới sàn gác có tiếng động ở gần những bụi
chung quanh. Chuyện đó thì cũng chẳng có gì là lạ. Thường những đêm mưa
giông như vậy, lũ thú rừng bị ướt ổ, lạnh, đâm ra quạu, cắn lộn nhau kêu
ầm ầm.

Đến sáng thiệt mặt, dượng Tư nó từ đàng nhà mang một cái giỏ trên vai đi
lượm cờ rót, dài dài lại nhà tui. Tui thì còn ngồi co ro trên sàn gác,
chưa chịu dậy. Đang ngồi bập bập điếu thuốc, tui bỗng nghe dượng Tư nó
la bài hãi bên dưới :

- Trời đất quỉ thần ơi! Cái con gì dị hộm kỳ đời, anh Ba ơi!

Tui lật đật với cây mác thông, tuột xuống thang gác, chạy tới xem. Là
tay thợ rừng đã từng sành sỏi, nhìn con vật đó tui cũng phải bí lù,
không thể hiểu nổi là giống vật gì. Cái mình là mình con trăn, nhưng
trăn sao đầu lại có sừng? Cái đầu là đầu con rồng, nhưng tại sao rồng gì
lại không chân mà nghe tiếng kêu "bét bét"?

Con vật bắt đầu bò đi. Mình nó láng ngời, sụông óng, đầu nó có sừng chà
chôm, cổ nghểnh lên, miệng cứ kêu "bét bét". Tui đặt tên đại cho nó là
con trăn rồng. Nhưng dượng Tư nó không chịu, dượng bảo là con trăn gấm
vừa nuốt một con nai, đầu nai còn ló ra ngoài nên nhìn thấy nó lạ lùng
như vậy.

Con trăn rồng ấy cứ bò tới, nghểnh cổ, quơ sừng, kêu bét bét.

Chà bằng gạc nai


Tui có nuôi một con trăn gấm, cũng không còn nhớ là được mấy năm. Nó lớn
quá cỡ, lớn đến nỗi mình kiếm đồ ăn cho nó không xuể. Mỗi tháng tui cứ
thả cho nó ra rừng tự kiếm ăn một lần. Có lần vài ngày, có lần cả tuần
lễ nó mới về. Nó ăn nào là chồn đèn, chuột cống, cúm núm, trích cồ...

Có một lần, cũng như thường lệ, bầy trẻ cho nó ra rừng kiếm ăn. Nó đi
hai bữa, rồi ba bữa cũng chưa thấy về. Rốt lại mười bữa rồi cũng mất
tiêu luôn. Bầy trẻ túa ra đi quần kiếm mà không gặp. Chắc là nó lại về
rừng. "Lá rụng về cội" thôi. Loài thú rừng mà... Cả nhà ai cũng tiếc con
trăn gấm, nhưng ngày qua ngày rồi cũng quên.

Vào độ nửa tháng Chạp năm đó, nghe tu hú kêu ngoài bụi tre, thấy gió
chướng vờn trên lá cây, tui nhớ ra đã gần ngày Tết. Vợ chồng con cái tui
vác phản, ôm lưới lội ra cái đìa mé rừng mà chụp cá. Cái đìa mới đào
hồi mùa hạn, chưa kịp cắm chà gộng gì cả. Nhưng dù sao cũng có cá đủ ăn
Tết. Nhờ cái nó nhẹ dọn cỏ và cũng khỏi nhổ chà.

Cha con tui bỏ lưới trên bờ, dùng phản rong mé cỏ. Một chuyện lạ đời là
mỗi nhát chém xuống, phản nào cũng trúng nhằm chà nghe rốp rốp.

Ai lén cắm chà đìa mình vậy kìa ? Tui tự hỏi, rồi cố dọn cỏ cho xong.
Mấy cây phản giở lên coi, cây nào cũng mẻ sếu sáo như lưỡi cưa hết thảy.

Đến khi cỏ được kéo cả lên bờ, tui lại thấy dưới đìa đầy chà gộng ló lên
mặt nước. Kỳ lạ là toàn chà cùi, không có nhánh nhóc gì hết. Chà bắt
đầu xạo xự mạnh lên như có ai lặn ở phía dưới, rồi cầm mà rung. Chừng đó
cha con tui mới bật ngửa. Té ra con trăn của nhà mình lâu nay nó ra
rừng ăn phải bầy nai chà, nên chà gạt nai đâm lủng lưng, trổ lên phía
trên. Có lẽ vì đau quá, nên nó còn nằm đấy dưỡng bịnh, chưa chịu về
chuồng.

Bắt rắn hổ


Hồi ấy, chúng tui đầu quân gần Cơi Nam, nơi Bác Ba Phi ở. Thỉnh thoảng
bác vô thăm tụi tui và cung cấp nhu yếu phẩm. Có lúc thì mấy cây thuốc
gò, mấy lố ngoại cảm tán, không quên mấy cái lưỡi lam cạo râu. Một lần
tụi tui ước:

- Mùa nắng này phải chi được một vài con rắn hổ nấu cháo đậu xanh ăn cho mát!

Nghe vậy Bác Ba quay sang:

- Cái gì? Tụi bây thèm rắn hổ hả? Tưởng chuyện gì chứ ba cái thứ đó, làm
gì cho hết. Hồi hổm tao bắt được, rộng cả chục lu mái dầm chứa nước
mưa.

- Làm sao mà bắt được nhiều vậy bác Ba?

- Dễ ẹt! Tao bắt con cóc, móc lưỡi câu rồi đem nhấp nhấp trước hang.
Nghe hơi con cóc là rắn hổ bò ra liền. Thứ rắn hổ đó nghe "mê" có thổi
lỗ tai, hổng nhả đó nghe.

Thấy con óc, nó nhảy chồm chồm, nó táp cái bốp mắc lưỡi câu, thế là bắt
ngon ơ! Thứ đi chìa, đào hang đó nghe, có tì vết ăn hổng khoái!

Nghe tụi tui đòi học nghề bắn rắn của bác, bác Ba quay sang nói:

- Coi vậy mà bắt kiểu đó đâu có đủ nhậu, tao còn cách này bắt hết trơn rắn hổ mà khỏe re vậy đó!

- Trời! Tài quá ha! Ồ mà cách nào bác Ba?

Bác Ba lột cái khăn trên đầu xuống quấn choàng hầu, rồi thong thả vấn
một điếu thuốc gò tổ bố ý chừng để tụi này tập trung suy nghĩ, rồi mới
thong thả kể:

- Có gì khó đâu. Hôm trước, trời lụt, rắn hổ kéo nhau lên cái gò cao.
Trời ơi! Nó nằm lên nhau chồng đống như nhọng trong khạp vậy. Mấy con
chuột bò lên là nạp mạng sạch bách cho chúng. Thấy đã quá trời! Tao về,
liền đốn tre, trúc làm cái lọp thiệt bự, bằng bốn cái lọp bình thường.
Tao bắt mấy con chuột, con cóc bỏ ở sau đuôi lọp, làm mồi nhử, rồi chống
xuồng ra gò đặt day miệng ngay ở chổ bầy rắn ở. Tao chống xuồng lui ra
bờ, ngồi đợi. Nghe hơi mồi, nó ngóc đầu lên, khừ khừng hổng thua cọp gừ.
Vậy mà hổng con nào nhào vô ráo. Tại sao tụi bây biết không?

- Sao vậy bác Ba? Sao vậy?

- À! Tại tao chưa mở nắp lọp!

Tụi tui cười cái rần! Lọp có nắp sao bác Ba? Ờ lọp đâu có nắp, tao quên!
À, mà nó biết mình gài bẫy, nên nó hổng vô. Chờ hoài hổng thấy chắc ăn,
tao tính bỏ về thì thời may có con rắn nhỏ chắc là đói lắm, bạo dạn bò
vô. Thấy con kia vô được không mắc bẫy như hồi trước, nên mấy con sau
tiếp tục bò vô đầy lọp. Chờ cho con cuối cùng rúc vô lọp, tao mới dở lọp
bỏ xuống xuồng, chống về. Chắc mẩm kỳ này chở ra chợ Cà Mau bán, mua
thuốc gò hút xệ môi, ai ngờ một con rắn chừng năm kí lô vậy đó, nó tống
sút đít lọp bò ra nhào tới, phóng vô mình tao táp cái bốp, dính ngay cái
quần. Hết hồn, hết vía, tao chống sào phóng lên bờ. Ai dè dây lưng
tuột, con rắn tiêu luôn cái quần của tao.

Tụi tui ôm nhau bò ra mà cười, cười đến chảy nước mắt, một lát có đứa cắc cớ hỏi:

- Rồi làm sao về nhà bác Ba?

- Tao theo kinh kéo xuồng về... lạnh muốn teo!

Hèn gì bữa nay bác đem vô cho tụi con có nữa khúc thuốc gò.

Gác kèo ong mật


Mùa hạn năm đó, tui quảy gùi, vác mác lội từng ăn ong. Đi từ suốt sáng
cho tới trưa mà vẫn chưa cạo được ổ nào, còn đóng kèo gát toàn là loại
mới ốp lưỡi mèo, mật mới tráng ống. Buồn tình, tui mới lột gùi để mác
với dao tre một bên, lấy tấm vải nhựa ra, trải dựa gốc tràm, nằm ngủ một
giấc. Tui nằm tréo nguẩy, chân này gác xiên lên chân kia. Lúc nghe nắng
nóng nóng bên mang tai, tui mới giật mình thức dậy.

Cũng còn nằm nguyên tư thế cũ, tui móc gói thuốc ra vấn hút. Đang lúc
nhả khói, phun mây phì phèo, tui bỗng nghe ở đâu đây có tiếng bầy ong
mật vỗ cánh rì rào. Tui ngó dáo dác, định ngồi dậy đi tìm. Nhưng chực
nhìn xuống cái chân đang tréo nguẩy của mình thì... trời đất! Ổ ong đang
đóng dưới bụng ống chân tui. Thấy mình ngủ nằm tréo nguẩy, nó tưởng đâu
cái kèo mà áp lại đóng.

"Mầy đem nạp mạng, sẵn đây tao cạo luôn". Nghĩ vậy nên tui hút mạnh mấy
hơi thuốc phà khói vào tổ ong. Bị khói thuốc Gò Vấp cay mắt, bầy ong bỏ
ổ, bay tán loạn. Tui với lấy cây dao tre để bên cạnh xắn lấy tàn ong bỏ
đi, tấm tàn lớn bằng cái sàn vậy. Còn lại khúc mức, tui xeo thêm mấy
nhát dao tre nữa, nó rớt xuống tấm vải nhựa cái đụi, một khối mật vàng
óng bằng trái dừa khô nằm trưu trứu trên tấm vải nhựa.

Heo đi cày


Nhà tui không nuôi bò, chỉ có một bầy heo với một bầy trâu. Đứng trong
nhà dòm ra thì chuồng trâu ở phía tay trái, chuồng heo ở phía tay mặt. Ở
xứ này, mùa mưa là muỗi kêu như sáo thổi, trâu hay heo gì cũng phải
giăng mùng cho nó ngủ.

Đầu canh năm, bà nhà kêu tui thức dậy, mở chuồng lùa trâu ra ruộng cày.
Tui chỉ để ý một điều là lúc ngủ phải quay đầu vô vách để khi giật mình
đứng lên, đi ngay ra mở chuồng trâu phía tay trái, rồi lùa đi.

Giống trâu ở nhà tui là giống trâu "phồn" rất to con và mạnh: vai ngang,
bụng eo thắt, mông to... Hôm đó, hừng đông, tui lùa hai con trâu "phồn"
ra ruộng, gách ách cày. Nhưng không hiểu sao hai con trâu hôm ấy chúng
lại cày hăng quá, bước đi ào ào nhanh vô cùng. Khoảnh đất một mẫu tây,
cặp trâu đã cày khoảng được gần một nửa thì mặt trời ló mọc. Cặp trâu
bắt đầu đi chậm lại, tui cứ cầm cày, mặt ngó xuống đường cày, miệng la:
"Ví! Thá!...", tay thì quất roi tới tới. Nhưng lạ đời, chẳng những hai
con trâu không chịu nghe "ví, thá" gì mà miệng cứ thở hồng hộc, bước đi
lệch bệch...

Cày thêm một lúc nữa, hai con nằm ì ra. Tui nổi giận đánh mỗi con một
roi thật mạnh. Nó la một tiếc "éc". Đến chừng nhìn kỹ lại tui mới bật
ngửa ra... Hồi khuya, vì vợ tui sửa lại cái chõng ngủ ngược đầu, trước
khi đi ngủ tui quên để ý. Đến chừng nghe bả kêu, ba sờ ba sết bật dậy,
tui cứ đi ngay ra mà mở chuồng phía tay trái như hằng bữa. Ai ngờ mở lộn
nhằm chuồng heo.

Hố to



Có một người, suốt ngày lang thang tìm cách lừa dối người khác để kiếm
ăn. Một hôm, anh ta lang thang đi qua một nhà đang có đám tang, anh ta
mừng thầm: có chỗ kiếm ăn rồi!

Anh ta vào nhà đang có đám tang, chẳng chào hỏi ai, chẳng nói chẳng
rằng, quỳ bên quan tài rồi khóc. Mọi người không biết anh ta là ai, quan
hệ thế nào với người chết. Anh ta vừa khóc vừa nói:

- Mọi người không biết chứ, tôi và ông đây là bạn thân lắm đấy. Mới có
mấy tháng không gặp lại, vậy mà ông đã ra đi mãi mãi rồi, thật là bất
hạnh. May sao, tình cờ tôi có chút việc đi qua đây mới biết tin này,
chẳng kịp mua vàng hương, lễ phẩm đến cúng lễ. Lòng thành thương ông,
tôi khóc bày tỏ tình bằng hữu với nhau.

Người nhà nghe anh ta nói, cảm động lắm, giữ anh ta lại ăn cơm uống rượu no say.

Trên đường về nhà, anh ta gặp người bạn nghèo. Người bạn nghèo thấy anh ta no say như vậy, hỏi:

- Người anh em ơi, hôm nay ăn uống ở đâu mà no say vậy?

Anh ta kể lại từ đầu đến cuối câu chuyện vừa qua cho anh bạn nghèo nghe.
Anh bạn nghèo nảy ra ý cũng làm theo như vậy. Hôm sau, anh ta tìm một
nhà có đám ma, làm như anh bạn hôm qua kể, khóc than thảm thiết. Người
nhà tang chủ hỏi anh ta về quan hệ với người chết. Anh vừa khóc vừa kể:

- Người nằm đó là người thân thiết nhất của đời tôi. Hai chúng tôi đã từng ăn cùng mâm, ngủ cùng nhà, như hình với bóng.

Anh ta chưa nói hết lời thì bị người nhà tang chủ đánh cho một trận nên
thân. Sau hỏi ra mới biết, người chết là con dâu của gia đình này.

Gài bẫy bắt chim


Cánh đồng Kinh ngang này vào mùa nước ngọt, các thứ chim lớn như gà dãy,
giang sen, chàng bè, lông ô, khoang cổ, diệc mốc từ trong rừng U Minh
lũ lượt kéo ra kiếm ăn. Chúng quần đảo mát trời, giậm nhẹp những đồng
lúa sạch trọi. Tất cả các loại chim đó chỉ có giang sen với khoang cổ là
thịt ăn có lý, còn phần lớn ăn xảm xì như trứng rồng. Nói thì nói vậy
chứ dù ngon hay dở mình cũng phải gài bắt cho ráo đợt để đem ra chợ bán,
kẻo chúng phá lúa chịu không thấu.

Cái đám thằng Cường, thằng Thọ gài bẫy đạp, bẫy cò ke, bẫy mổ chỉ bắt
trầm kha mỗi ngày vài chục con, có thấm bổ gì. Tui nghĩ ra một cách gài
khác tụi nó. Bữa đó tui bỏ một ấm trúm xuống xuồng chống vô rừng đặt
lươn. Đem về, tui lựa rặc thứ lươn da vàng, đầu nhọn, loại này mạnh lắm.
Tui lấy chỉ ni-long thật chắc cắt ra một sợi dài chừng hai tầm đất, một
cầu khúc cây ngáng ngang, một đầu tui cột ngay vào chỗ rún con lươn.
Làm xong, tui ôm ra bẫy ruộng thả hai con lươn thành một cặp gần nhau.

Sáng ngày hôm sau, tôi bò ra ruộng rình xem. Ban đầu có một con gà dãy
đi lọm khọm tới bên con lươn vừa trông thấy rồi đứng khựng lại, ngóng
cổ, liếc mắt nhìn. Thấy con lươn bò nhọi nhọi, nó nhảy vọt tới mổ vào
đầu. Con lươn bị đau quá vọt luôn vô bụng con chim rồi tuột ra sau đít.
Tới con giang sen cũng vậy. Nó nhảy tới mổ vào đầu con lươn, con lươn
vọt mạnh vô bụng, dùi luôn ra sau. Rồi lại đến con chàng bè cũng y
vậy...

Một con lươn mồi của tui vọt đến chết xỏ lụi ít nhất cũng một chục con
chim. Như vậy là cứ hai xâu làm một, tôi cầm mỗi tay một cây ngáng, la
cho chim bay lên, mang tui theo. Tui bay bỗng mặt đất mà lái từng cặp
xâu chim thả ra ví vô, về nhà giao cho bả trói đem ra chợ Sông Đốc bán.
Vậy mới đã!

Bác Ba Phi câu cá sấu


- Xứ mình có nhiều sấu không bác Ba Phi?

- Ôi! Sấu ở đây no lên bờ nằm nhiều như củi lụt.

- Vậy làm thế nào bắt nó?

Bác Ba Phi cười rồi nói:

- Câu bắt nó thôi. Hôm ấy, tui đi làm một cái đõi đi bắt con sấu, hai vợ
chồng chèo thuyền đi. Gặp con sấu lớn ở sông Quảng Phú. Hai sợi đõi nổi
lên khúc eo sông. Tui kéo sợi đõi trước mũi thuyền. Thế là con sấu
chạy, kéo luôn cả thuyền. Con sấu kéo thuyền thạy 15km từ Quảng Phú đến
vàm Cái Đôi. Lúc đó mới bắt được nó đấy!

- Ồ! Ồ! Vậy làm sao qua được cái đập hả bác Ba?

- Ờ thì... nó qua đập, kéo ghe qua luôn mà!

Rắn hổ mây tát cá


Hồi xửa hồi xưa, khi mới tới đất này khai phá, rắn trong rừng U Minh con
nào con nấy lớn lắm. Mới đầu, người ta kể, tui còn chưa tin. Nhưng rồi
có một bữa tui cùng bả vô rừng, tính kiếm cái đìa nào lớn, nước cạn, tát
bắt ít cá về ăn.

Tui với bả tát tới ven rừng, nghe như có tiếng ai đang tát nước từ xa
vọng lại. Chả là trong rừng có một cái đìa bề ngang chừng năm thước, bề
dài chừng hơn bốn mươi thước, tui đã nhắm chừng từ bữa hổm. Tiếc thiệt,
bây giờ mới tới ven rừng đã có người tát rồi. - "Ai đó mà lẹ vậy!". Tui
nói bả vậy. Nhưng rồi cả hai vẫn lẹ làng đi tới. Đứng ở mé bờ đìa bên
này, núp sau một thân cây tràm bự chảng, tui thấy một con rắn hổ mây ở
mé đìa bên kia. Cái đuôi nó ngoéo một đầu, cái đầu nó ngoéo một bên,
thân hình nó dẹp lại đu đưa. Thì ra nó đang tát nước cạn để bắt cá ăn.
Tui bấm tay bả một cái đau điếng, ra hiệu đứng yên để coi con rắn hổ mây
nó làm chi. Gần xế bóng mặt trời, cái đìa đã cạn, những con cá rô, cá
trê đen thùi quẫy đành đạch trên bùn. Bả thích quá, kêu trời một tiếng.
Thấy động, con rắn vội bỏ chạy vô rừng. Tui chỉ việc bảo bả về kêu bà
con ấp xóm ra bắt mang về. Hỏng tin, mọi người hỏi bả thử coi!

Chiếc tàu rùa


Mùa khô năm đó, túng tiền xài, tui mới nghĩ ra một cách bắt rùa để chở
ra chợ Sông Đốc bán. Ra dượng tư nó, tôi mượn một chiếc ghe cà vom chở
chừng năm trăm giạ lúa, chống vô Lung Tràm đậu cặp mé phía dưới gió, cặm
sào banh hai đầu cho thật chắc. Tui còn kéo tấm đòn dày bắc thẳng lên
bờ. Làm xong, tui đi vòng phía trên gió, nổi lửa đốt một hàng dài... Mùa
khô ở đây, cỏ ủ lên tới lưng quần dễ làm mồi cho lửa lắm.

Lửa bắt đầu bốc ngọn, tui lội trở về chổ đậu ghe ngồi chờ. Độ chừng hút
tàn điếu thuốc, tôi đã thấy rùa bắt đầu bò xuống lai rai. Lửa phía trên
gió bắt đầu vào sậy, cháy, nổ rốp rốp. Rùa bò xuống mỗi lúc một nhiều.
Chúng xếp hàng một, nối đuôi nhau bò tới. Con nào cũng nghểnh cổ lên
cao, mắt ngó chừng dáo dác. Một lúc, gió thổi mạnh lên, lửa cháy nà nà
xuống, tốp sau hoảng hồn kéo chạy đùng đống, không còn trật tự gì nữa.
Rùa vàng, rùa nắp, rùa quạ, rùa hôi, rùa dém... dồn tới từng bầy kéo
xuống ghe. Giống rùa là chúa sợ lửa, chúng chạy bằng ba chân, còn một
chân trước đưa lên che mặt. Con nào cũng chảy nước mắt, nước mũi choàm
ngoàm.

Thấy chúng tràn xuống quá sá, tui ngồi gần đầu cây đòn dày, coi con nào
lớn thì cho đi, con nào nhỏ thì cứ bạt tay một cái là lọt xuống sông.
Một hồi, rùa xuống đầy ghe. Tui nhổ sào, rút đòn dày, dông luôn ra chợ.
Nhưng khổ nỗi số rùa nhỏ bị rớt xuống nước cứ bấu theo be ghe kết thành
bè, một tay chúng vịn vào be ghe, còn ba chân cứ đạp nước, theo trớn ghe
đi tới. Chiếc ghe bị rùa đẩy chạy tới ào ào. Tui thấy vậy, cười khà,
ngồi phía sau kềm lái, mở gói thuốc ra hút phì phèo.

Ra gần tới chợ Sông Đốc, tui bỗng nghe mấy người đàn bà bên kia sông la chói lói:

- Xuồng chở lúa, khẳm lắm. Tàu làm ơn tốp máy lại chút nghen!

Thật hết phương khả đảo, chỉ còn ngồi lắc đầu chịu chết. Tui khoát tay:

- Mấy bà con cảm phiền ép xuồng sát vào bờ giùm chút đi! Tui tốp máy không được. Chiếc tàu rùa...

Cá trê Lung Tràm


Tui dẫn bày chó săn vô Lung Tràm định lùng thịt, cũng dạo mùa nước rọt
này đây. Dưới kinh, cá quẫy ùn ụt, trên rừng chim chóc bay rần rần. Mình
muốn kiếm bậy một con nai để làm đám kị cho bà già vợ, chớ loại cá,
chim đó thường quá. Vùng Lung Tràm thưở đó còn thầy choại, dớn với cây
tràm, đất trấp phập phếu, bởi vậy người ta mới kêu nó là Lung Tràm.

Đã quyết đi vào khu vực có nai, nhưng đến mặt trời lên cao mấy cây sào,
tui vẫn chưa hạ được một chú nào. Bị nhiều bạn săn quần tới lui hoài,
nên "bể" hay "đổ" nhanh như gió. Mỗi khi nghe chó vừa đánh hơi sủa lên,
tức thì nghe một tiếng "bét" là chỉ còn đứng mà ngó theo.

Đến lúc mặt trời gần đứng bóng, người cùng chó đã mệt mỏi, tui mới rề
lại một gốc cây tràm nghỉ mát. Chân bước từ từ, mắt cứ ngó dáo dác theo
mấy con ong mật đang ăm bông trên đọt tràm, bất thần tui đạp lên mình
một con nai chà đang nằm ngủ. Tui giật mình té ngửa, con nai cũng hoảng
hồn nhảy dựng. Nó phóng một cái, đụng nhằm gốc cây to dội lại, té lên
mình tui. Sẵn cây mác trên mình, tui vớ chân sau con nai. Khứa một nhát
vào nhượng. Còn lại ba chân, con nai cố bươn chạy. Bầy chó thấy vậy,
đuổi theo. Bị rượt ngột quá, con nai chạy giạt vào bìa rừng, phóng xuống
Lung Tràm. Bầy chó chia làm hai, ven theo hai mé lung. Con nai lội qua
bên này thì lũ chó bên này tấn công, hễ lội qua bên kia thì lũ chó bên
kia ví ép. Nó lúng túng, lội qua lội lại mãi... Tui giục chó, vây chặt
và ép lần cho con nai lội về hướng nhà mình. Ra tới ngã ba lung, thấy
thằng em tui đằng kia chống xuồng lại. Tui kêu tiếp. Thằng em tui nhấn
sào chống vọt tới bên con nai. Bây giờ con nai còn cố lội lờ đờ, cái đầu
trên mặt nước. Thằng em tui với nắm lấy cái chà gạt con nai, lôi mạnh
lên xuồng. Nhưng trời ơi! Con nai chỉ có cái chùm ruột lòng thòng dính ở
phía dưới. Té ra nãy giờ nó bị cá trê dưới Lung Tràm bu theo rỉa sạch
trọn thịt thà, xương xóc. Bầy cá cứ vây lấy con nai mà rỉa thịt làm cho
con nai cứ trồi lui trồi tới, vậy mà tui cứ tưởng con nai còn lội. Thằng
em tui kéo luôn lên xuồng cùng với xác còn lại của con nai cả tạ cá
trê. Con nào con nấy bằng cườm tay người lớn.

Tôm U Minh


Cái năm đó trời nắng hạn đến lung, bàu đều khô sạch trọi, không còn một
miếng nước thấm tay. Hạn đến chó nằm ở hàng ba nhìn trời lè lưỡi, gà ấp
trên ổ hót cổ thở hết ra hơi, trâu thèm nước đổ bọt mồm. Nhà tui chỉ có
mấy cái đìa cá giống với một cái búng đập thông ra kinh Ngang là còn
nước chút đỉnh.

Một bữa nọ, nhà có khách, túng thức ăn quá tui mới sai con Út nhà tui mò
quanh rìa búng đập kiếm ít con cá. Con nhỏ nghe lời lấy khăn choàng tắm
trùm đầu, xăn quần lội xuống, bắt nào cá bổi phệt, cá lóc kềnh, cá trê
nộng, cá sặc bản, cá rô mề quăng lên bờ. Thấy cá nhiều quá tui biểu
thôi, nhưng con nhỏ còn ham, mò rán thêm chút nữa. Nó bảo mò rán ra búng
đập, bắt mớ tôm càng cho tui với khách nhậu lai rai. Con nhỏ vừa khom
xuống ngay miệng ống gộng mặt đập, tui bỗng thấy từ dưới nước vụt dậy
lên một cái rầm. Trời đất ơi! Tôm! Con nhỏ nghiêng mặt né tránh.

Nào là tôm càng, tôm thẻ, tôm đất, tôm lóng phóng lên ghim ngập gai vô
chiếc khăn trùm đầu của nó, đuôi chỏng ra ngoài búng lách chách. Cái đầu
của con Út có chà, có chôm chẳng khác nó đang đội mớ san hô vậy. Mẹ nó
bưng rổ ra gỡ hết chỗ tôm đóng trên chiếc khăn đội đầu cân được hai ký
tám.

Cách bắt kỳ đà chết


Giống kỳ đà ở rừng U Minh coi chạy như gà con vậy chớ không dễ gì bắt nó
đâu. Một là chúng nhảy xuống sông lặn một hơi tới chiều chẳng chịu nổi
lên, hai là có động, chúng chạy một cái rẹt, lẹ đến nỗi có một lần, con
trước mặt dừng lại, con sau ngon trớn lao tới, đuôi con trước đâm vô
họng con sau một cái trổ ra lỗ đít.

Tui nghĩ ra một cách. Rủ dượng Tư nó vác ván ngựa ra chận trong rừng xa
xa, ngoài mé ruộng thì kéo bảy tám con trâu chết bỏ đó làm mồi nhử
chúng. Bọn chúng xuất rừng, từng bầy, bò lọm thọm ra, đến bên những xác
trâu chết, chúng chia nhau từng tốp mà ăn quýnh quáng. Tụi tui dẫn bầy
chó săn phục kích sẵn ở mấy lùm sậy gần đó, chờ cho chúng ăn thật no nê
rồi mới nhảy ra. Dượng Tư nó nạt: "Kỳ đà!". Bầy chó ùa tới. Bọn kỳ đà
trực nhìn thấy, liền hè nhau mang cái bụng ột ệt đâm đầu chạy ngay vô
rừng. Chúng chạy đến đâu mửa vãi thịt trâu ra đến đó. Tụi tui cứ ở sau
đuôi mà rà tới. Chúng chạy hàng ngay như sợi chỉ giăng, đuôi con nào
cũng ngay băng lại sau như cây chĩa. Lúc rượt sâu vô mé rừng, tui nghe
con chạy trước đâm đầu vô tấm ván ngựa mình đã chắn sẵn một cái bụp. Tức
thì nghe một tiếng "rô... ột" kéo dài phía sau. Từng hàng dọc kỳ đà
thúc sát nhau như một khúc cây nằm dài; vì đuôi con này đâm vô họng con
kia thấu hết ra đít. Một "khúc cây" kỳ đà như vậy đến mấy chục con.
Chừng đó mình mặc sức mà về nhà đánh trâu ra cột kỳ đà về

Nai trầm thủy


Năm nọ, tui đi rừng, gặp cái bàu lớn. Giữa trưa đang lúc nóng nực nên
tui hăm hở lội ngay xuống tắm. Tui cởi áo ra, ngáng lên nhánh chà kề bên
mé bàu. Vừa khoác nước kỳ cọ, tui vừa khoan khoái nghĩ: "Chà, không ai
sướng bằng ta lúc này. Giữa rừng, ngồi tắm mát một mình mà còn có chổ
máng áo khô sạch nữa. Đã thiệt...". Tui thò tay xuống lần mở mối lưng,
cởi ra thêm chiếc quần đùi. Tui vừa vói tay sang nắm lấy nhánh chà, định
máng tiếp cái quần thì bất ngờ... cái nhánh chà "giật mình" vụt đứng
dậy phóng chạy...

- Ơ... ơ. Nai trầm thủy. Trời. Nai trầm thủy!

Tui sợ mất cái áo , quýnh quáng tức tốc đuổi theo con nai :

- Nai ơi... tao tưởng mày là nhánh chà, mày trả lại tao cái áo. Trả... lại tao!

Nghe có tiếng người chạy đuổi theo kêu la vang rừng phía sau nên con nai
càng sải bốn chân phóng hết tốc độ. Mệt quá, không còn cách nào khác,
tui buộc lòng phải đứng lại, vừa thở hổn hển vừa chắp tay lên miệng làm
loa, la lớn:

- Nai ơi... nai! Tao nói thiệt, đừng chạy nữa!

Mày không có áo "bận" thì tao tặng cho mày cái áo đó. Còn gói thuốc
trong túi áo mày nhớ trả lại giùm. Tao ghiền... tội nghiệp tao, nai ơi,
nai ơi!...

Con chó săn dũng cảm


Trời mới rạng đông, nghe con heo nái trong chuồng hộc hộc, tui biết là
con heo rừng nọc chiếc vô nhảy đực heo nái mình nữa rồi. Tui chộp cây
mác thong, kêu con chó Nô nhảy ra. Con chó Nô là loại chó nòi, giỏi vô
cùng, nhưng lúc này nó đang có chửa gần đẻ nên cũng hơi ột ệt.

Lúc tui chạy tới thì con heo nọc chiếc cũng vừa bỏ chuồng đi ra rồi. Nó
to cỡ con bò, màu lông vàng hực, da lăn dầu chai, có u có nần. Vừa đi,
nó vừa nghếch cái mõm như cây đàn bầu lên táp bốp bốp, nghe chẳng khác
mình cầm cái mủng dừa úp lại. Hai cục bọt trắng xóa đóng hai bên mép
miệng, gần chỗ cặp nanh trắng ơn, cong vút.

Thấy tui với con Nô đuổi theo sát, nó quay lại, mái đít ngồi nhìn. Mũi
nó khịt khịt như gà lôi kêu. Biết là gặp tay địch thủ đáng gờm, tui đứng
chân chữ đinh, cầm phân hai cây mác, nhử nhử. Con nọc chiếc tưởng tôi
đâm thiệt nên hất mõm qua bên. Tui lẹ làng thu lại, đâm một nhát chí tử
vào nách nó. Coi như con nít chơi, con nọc chiếc liền hất trở lại một
cái trông nhẹ hều làm cán mác của tui gãy làm hai. Tui chới với suýt
cắm đầu, tay chỉ còn cầm khúc cán mác, đứng xơ rơ. Thấy chủ sắp lâm
nguy, con Nô nhảy vô, nhưng vừa nhập vào liền bị con nọc chiếc đánh cho
một cái văng bắn ra, va vào một gốc cây tràm đánh ẳng một tiếng, quỳ
xuống đẻ ra một bầy con. Tám con chó mới đẻ liền nhào tới cắn bốn cái
giò heo. Con Nô tuy bị thương, nhưng lại nhảy vô chính diện. Chẳng ngờ
nó lại bị con nọc chiếc đánh bồi thêm một cái nữa, làm cho sọ đầu bể làm
tư. Nó nằm giãy tê tê. Thấy vậy, tui nhảy lại bứt nắm cỏ thuốc dây, dóc
kiền cái đầu nó lại. Con chó ngồi dậy nghỉ một lúc cho đỡ mệt, rồi lại
xáp trận nữa.

Lần này thì con nọc chiếc có mà chạy đường trời. Tám con chó con cắn bốn
cái giò căng ra, con Nô táp dính cái đuôi kéo nhủng nhẳng, còn tui thì
xách khúc cán mác còn lại nhắm ngay đầu nó bổ xuống. Quần nhau một hồi,
con nọc chiếc mệt lả, há họng thở dốc. Nhanh như chớp, tui thọc cho nó
một cán mác vô họng thấu tuốt ra sau đít. Lũ chó con còn sung sức nên
sủa gâu gâu. Con Nô, tuy cái đầu mới bể được ràng lại, chưa ăn khớp hoàn
toàn nhưng cũng cất tiếng sủa trợ chiến cho lũ con "cạch, cạch... cạch
cạch..."

Cọp xay lúa


Xứ rừng này hồi mới khai mở, đêm nào cọp cũng vô xóm rình mồi, nó kêu "à uôm" nghe như tiếng con ễnh ương gặp mưa vậy.

Có bà Tám ở xóm trên, đêm ngủ ngoài bụi ráng, vì bữa chiều đó bà uống
rượu đám giỗ xóm dưới, say quá không về tới nhà. Sáng ra, bà bị liếm cái
đầu trọc lóc như trái bưởi.

Hai đứa con thằng Tư Mít, cha mẹ đi làm, bỏ chúng nó trên sàn gác, gặp
cọp vô nhà chơi hoài. Chúng nó vắt cơm cháy, thảy xuống cho cọp ăn. Ăn
quen, lần đó thằng Tư Mít núp trên gác, đốt đỏ cái ống ngoáy trầu của bà
rồi thảy xuống, cọp hả họng ra hứng liền. Lần đó bị phỏng miệng, nó
chạy, la vang rừng suốt mấy bữa.

Có một đêm, tui cũng đang ngủ trên sàn gác, khoảng gà gáy hiệp ba, bỗng
nghe con heo khoảng một tạ ngoài chuồng kêu ét ét. Biết là "ông ba mươi"
đến viếng rồi. Tui liền xách cây mác thong, phóng xuống, đuổi theo.
Rượt đến sáng mới giựt lại được xác con heo. Tui vác về để con heo đó,
lum khum nhóm lửa nấu nước, tui bỗng nghe tiếng rột rẹt trong lùm ráng.
Liếc mắt qua, tui thấy rõ ràng là "anh ta". Vì hụt mất miếng mồi nên con
cọp ức, trở lại rình mò. Đó là một con cọp cái bụng đang có chửa. Tui
thấy nó ngồi nhìn xác con heo mà thèm đến nhễu nước miếng.

Không ăn được thịt con heo, con cọp đâm ra thù tui.

Trưa bữa sau, hai vợ chồng tui khiêng cối ra xay lúa. Cái giằng xay tui
làm bằng cây trâm suồi, thịt gỗ thật dẻo. Đang xay lúa ồ ồ, tui lại cũng
nghe sau bụi ráng có tiếng động rột rẹt. Giống cái con cọp này thù vặt
quá! Tui nói trong bụng : "Bữa nay bắt mày xay lúa một trận cho biết
tay!". Tui kêu bả xúc sẵn cho tui hai chục giạ lúa để gần bên cối xay
đó. Vừa xay, tui vừa liếc chừng vô bụi ráng, giả bộ không hay biết gì.
Chờ lúc con cọp nhảy ra phủ đầu, tui hụp xuống, trịch ngang. Hai bàn tay
cọp bấu tám móng cứng ngắt vào cán giằng xay. Sẵn trớn cái cối đang
quay, con cọp kéo lui hết vòng thì bị cái cối quay theo quán tính quay
tới, mà hễ cái cối quay tới hết vòng thì con cọp bị ghị lui. Cứ như vậy
mà theo đà cối quay đẩy tới đẩy lui hoài... Tui đứng một bên, cứ xúc lúa
châm vô liên tục.

Đến lúc con cọp xay hết hai chục giạ lúa, tui kêu bả xúc thêm nữa. Thấy
con cọp có chửa nên động lòng thương, bả kêu thôi tha cho nó. Tui nắm
tay cối xay ghìm mạnh lại cho dừng trớn, con cọp hụt đà, vuột tám móng
ra khỏi cán giằng xay chúi đầu về phía trước. Nó lồm cồm ngồi dậy, mệt
thở hết muốn ra hơi, bỏ đi vô rừng một hơi. Không tin hỏi bả đi thì
biết!

Căn bệnh da cổ của tui


Coi vậy chớ da cổ tui không phải là lang beng hay trổ đồi mồi gì đâu nghe!

Số là hồi đó, đất U Minh này còn cao, về mùa mưa, nước rừng đổ ra cuồn
cuộn, màu đỏ thẫm như nước trà. Các kinh rạch nhỏ uốn éo tuôn nước ra
sông Ông Đốc. Sông Ông Đốc đổ ra biển.

Thưở ấy, hai bên bờ sông Ông Đốc là rừng dừa nước ken nhau chạy một mạch
tới gần mé biển, rồi như giật mình dừng lại chới với... Con sông có chỗ
rộng tới ba trăm mét. Đã nói con sông nước chảy mạnh như một con rắn
nằm đập đuôi, nên ban đêm nhìn vào đầu cọc cừ nào cũng thấy chất lân
tinh ánh lên tưng bừng sáng lòa. Con nước ròng xuống, những hàng cột đáy
bị gió rung lên kêu o... o... Xuồng đi đường có dịp thả xuôi nước, qua
ngang những ruộng đáy nghe đánh vèo một cái mà phát chóng mặt.

Lần đó, tui cùng dượng Tư nó chèo chiếc ghe cà dom đi chợ Cà Mau mua ít
xi mang về xài. Lỡ con nước, tụi tui phải về nước ròng đêm. Tui ở phía
sau kềm lái, thả theo chiều nước xuôi băng băng. Đêm tối đen như mực,
tui cứ nghểnh cổ nhìn theo làn sáng sáng trên trời mà lái theo đó.

Ghe đang lao tới vun vút, tui bỗng nghe dượng Tư nó ngồi trước la: "Coi
chừng gạt!" . Tức thì tai tui nghe cái "vèo", thân thể nhẹ bỗng, ghe lủi
tuốt lên mé bờ. Dượng Tư nó la bài hãi, tui tức quá, trả lời:

- Tui không còn thấy đường nữa, sợi dây kẽm chằng cột đáy gạt văng cái đầu tui mất rồi.

Tui nghe tiếng nói mình phát ra chỗ cần cổ chớ không phải chỗ cửa miệng.
Nghe vậy, dượng Tư nó lật đật chạy lại mò cái đầu tháp lại cho tui, rồi
ổng lấy hồ xi măng trét trét quanh cổ. Vì đêm hôm lụp chụp, với nữa
không có cái bay nên ổng tô xi măng không láng được, đến bây giờ da cổ
tui sần sượng vậy đó. Ai không tin làm thử coi thì biết.

Bắt cá kèo


- Hồi xưa bác cũng đi bắt cá kèo nữa hả, bác Ba?

Bác Ba đang cùng với mấy đứa cháu lối xóm ngồi chuyện trò từ trưa đến
giờ dưới gốc bụi tre tàu trước nhà. Gió chướng thổi xạc xào cành lá.
Ngồi thấy bác Ba có vẻ mỏi mệt, không muốn kể chuyện thêm nữa, thằng
Truyền cắc cớ, kiếm chuyện hỏi thêm.

- Ừ! Cá kèo tao bắt dữ lắm. Có hôm lấy ghe mà chở - Bác Ba trả lời.

- Thiệt vậy hả bác? Ủa mà hồi đó bác bắt cá kèo ở đâu vậy?

Thằng Truyền lại hỏi, vẻ mặt coi bộ nghi ngờ, khó hiểu. Mấy đứa trẻ khác
thì mở trừng mắt nhìn theo mấy ngón tay đang múa may như phù phép của
bác.

- Nè, coi tao bắt đây! Bác Ba đứng dậy trỏ một ngón tay xuống đất. Tụi
con nên nhớ vùng biển Đá Bạc của mình hồi đó vô cho tới tận con kinh
Lung Tràm này. Cá kèo lội đặc như bánh canh trong nồi. Nhưng ngày xưa
mà, đâu có phương tiện gì nhiều để bắt cá kèo như bây giờ. Chủ yếu là
bắt bằng tay thôi. Cũng không phải ai cũng bắt bắng tay giỏi như tao.
Tụi con coi đây.

Bác Ba xòe hai bàn tay giơ lên.

- Đơn giản như vầy chứ mỗi lần tao thò tay xuống sông rồi giở tay lên là
bắt được mười con, mỗi kẽ tay một con, nằm im không vẫy gì được. Cá kèo
coi nó trơn lùi vậy chớ không con nào chạy tuột ra khỏi được tay tao
đâu.

Mấy đứa nhỏ ngồi nghe chợt thấm ý, bật cười, cái đầu tụi nó gục gặc. Chỉ
riêng thằng Truyền không nói, cũng không cười. Nó ngồi yên, chỉ đưa hai
bàn tay ra trước mặt, cái miệng nó lép nhép nói gì như đếm thầm. Vụt
một cái nó đứng dậy bước tới, nắm tay áo bác Ba Phi lại, hỏi:

- Bác mới vừa nói mỗi kẽ tay bác bắt một con. Hai bàn tay có tám kẽ tất cả, vậy làm sao bác bắt được mười con một lần?

Thằng nhỏ bất ngờ hỏi "trẹo cẳng ngỗng", bác Ba đớ người một lúc rồi đưa
tay vỗ vỗ xuống đầu nó như thể nựng nịu. Bác xuống giọng:

- Đúng thế. Thằng Truyền hỏi đúng. Thông thường làm gì bắt được một lúc
mười con cá kèo như vậy. Nhưng vì tay tao bắt cá "dính" quá, nên có số
cá kèo nịnh lội tới lội lui, chực sẵn bên ngoài, chờ tao thò bàn tay
xuống mỗi lần như vậy, là chúng nó nhào vô hai con một lượt để "dính
ké". Nhờ vậy mà mỗi lần tao giơ tay lên thì được đến mười con!