Admin
Admin
Tổng số bài gửi : 1156
Join date : 07/12/2010
Age : 32
Đến từ : Mỹ Tho, Tiền Giang
 |  Tiêu đề: Nguyền Du và Truyện Kiều  Tue Jan 04, 2011 9:31 am | |
| Nguyễn Du(1766-1820)Hiệu là Tố Như, Thanh Hiên,
con Nguyễn Nghiễm, làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân (Nghệ
Tĩnh) văn chương vượt hẳn bạn bè, nhưng học vị chỉ
là tam trường (tú tài). Nguyễn Du gặp nhiều khó khăn
hồi con thanh niên. Mười một tuổi mồ côi cha, mười ba
tuổi mất mẹ, suốt đời trai trẻ ăn nhờ ở đâu: hoặc ở
nhà anh ruột (Nguyễn Khản), nhà anh vợ (Đoàn Nguyễn
Tuấn), có lúc làm con nuôi một võ quan họ Hà, và nhận
chức nhỏ: chánh thủ hiệu uý. Do tình hình đất nước
biến động, chính quyền Lê Trình sụp đổ, Tây Sơn quét
sạch giặc Thanh, họ Nguyễn Tiên Điền cũng sa sút tiêu
điều: "Hồng Linh vô gia, huynh đệ tán".
Nguyễn Du trải qua 10 năm gió bụi. Năm 1802, ra làm quan
với triều Nguyễn được thăng thưởng rất nhanh, từ tri
huyện lên đến tham tri (1815), có được cử làm chánh
sứ sang Tàu (1813). Ông mất vì bệnh thời khí (dịch tả),
không trối trăng gì, đúng vào lúc sắp sửa làm chánh
sứ sang nhà Thanh lần thứ hai.Nguyễn Du có nhiều tác
phẩm. Thơ chữ Hán như Thanh Hiên thi tập, Nam trung
tạp ngâm, Bắc hành tạp lục. Cả ba tập này, nay mới
góp được 249 bài nhờ công sức sưu tầm của nhiều
người. Lời thơ điêu luyện, nhiều bài phản ánh hiện
thực bất công trong xã hội, biểu lộ tình thương xót
đối với các nạn nhân, phê phán các nhân vật chính
diện và phản diện trong lịch sử Trung Quốc, một cách
sắc sảo. Một số bài như Phản chiêu hồn, Thái Bình
mại ca giả, Long thành cầm giả ca đã thể hiện rõ
rệt lòng ưu ái trước vận mệnh con người. Những bài
viết về Thăng Long, về quê hương và cảnh vật ở những
nơi Nguyễn Du đã đi qua đều toát lên nỗi ngậm ngùi
dâu bể. Nguyễn Du cũng có gắn bó với cuộc sống nông
thôn, khi với phường săn thì tự xưng là Hồng Sơn liệp
hộ, khi với phường chài thì tự xưng là Nam Hải điếu
đồ. Ông có những bài ca dân ca như Thác lời con
trai phường nón, bài văn tế như Văn tế sống
hai cô gái Trường Lưu, chứng tỏ ông đã tham gia
sinh hoạt văn nghệ dân gian với các phường vải, phường
thủ công ở Nghệ Tĩnh.Tác phẩm tiêu biểu cho
thiên tài Nguyễn Du là Đoạn trường tân thanh
và Văn tế thập loại chúng sinh, đều viết bằng
quốc âm. Đoạn trường tân thanh được gọi phổ
biến là Truyện Kiều, là một truyện thơ lục
bát. Cả hai tác phẩm đều xuất sắc, tràn trề tinh thần
nhân đạo chủ nghĩa, phản ánh sinh động xã hội bất
công, cuộc đời dâu bể. Tác phẩm cũng cho thấy một
trình độ nghệ thuật bậc thầy.Truyện Kiều đóng
một vai trò quan trọng trong sinh hoạt văn hoá Việt Nam.
Nhiều nhân vật trong Truyện Kiều trở thành điển
hình cho những mẫu người trong xã hội cũ, mang những
tính cách tiêu biểu Sở Khanh, Hoạn Thư, Từ Hải, và
đều đi vào thành ngữ Việt Nam. Khả năng khái quát của
nhiều cảnh tình, ngôn ngữ, trong tác phẩm khiến cho quần
chúng tìm đến Truyện Kiều, như tìm một điều
dự báo. Bói Kiều rất phổ biến trong quần chúng
ngày xưa. Ca nhạc dân gian có dạng Lẩy Kiều.
Sân khấu dân gian có trò Kiều. Hội họa có
nhiều tranh Kiều. Thơ vịnh Kiều nhiều
không kể xiết. Giai thoại xung quanhi cũng rất
phong phú. Tuồng Kiều, cải lương Kiều, phim Kiều
cũng ra đời. Nhiều câu, nhiều ngữ trong Truyện Kiều
đã lẫn vào kho tàng ca dao, tục ngữ. Từ xưa đến nay, Truyện
Kiều đã là đầu đề cho nhiều công trình nghiên
cứu, bình luận và những cuộc bút chiến. Ngay khi Truyện
Kiều được công bố (đầu thế kỷ XIX) ở nhiều
trường học của các nho sĩ, nhiều văn đàn, thi xã đã
có trao đổi về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.
Đầu thế kỷ XX, cuộc tranh luận về Truyện Kiều
càng sôi nổi, quan trọng nhất là cuộc phê phán của các
nhà chí sĩ Ngô Đức Kế, Huỳnh Thúc Kháng phản đối
phong trào cổ xuý Truyện Kiều do Phạm Quỳnh đề xướng
(1924).Năm 1965, Nguyễn Du chính
thức được nhà nước làm lễ kỷ niệm, Hội đồng hoà
bình thế giới ghi tên ông trong danh sách những nhà văn
hoá thế giới. Nhà lưu niệm Nguyễn Du được xây dựng ở
làng quê ông xã Tiên Điền. Trường viết văn để đào
tạo những cây bút mới mang tên ông. TRUYỆN KIỀU
1..Trăm năm trong cõi người ta,
Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau.
Trải qua một cuộc bể dâu,
Những điều trông thấy mà đau đớn lòng.
5.. Lạ gì bỉ sắc tư phong,
Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen.
Cảo thơm lần giở trước đèn,
Phong tình có lục còn truyền sử xanh.
Rằng năm Gia Tĩnh triều Minh,
10.. Bốn phương phẳng lặng, hai kinh vững vàng.
Có nhà viên ngoại họ Vương,
Gia tư nghĩ cũng thường thường bực trung.
Một trai con thứ rốt lòng,
Vương Quan là chữ, nối dòng nho gia.
15.. Đầu lòng hai ả tố nga,
Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân.
Mai cốt cách, tuyết tinh thần,
Một người một vẻ, mười phân vẹn mười.
Vân xem trang trọng khác vời,
20.. Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da.
Kiều càng sắc sảo, mặn mà,
So bề tài, sắc, lại là phần hơn.
25.. Làn thu thủy, nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh.
Một, hai nghiêng nước nghiêng thành,
Sắc đành đòi một, tài đành họa hai.
Thông minh vốn sẵn tư trời,
30.. Pha nghề thi họa, đủ mùi ca ngâm.
Cung thương làu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt Hồ cầm một trương.
Khúc nhà tay lựa nên chương,
Một thiên bạc mệnh, lại càng não nhân.
35.. Phong lưu rất mực hồng quần,
Xuân xanh sấp xỉ tới tuần cập kê
Êm đềm trướng rủ màn che,
Tường đông ong bướm đi về mặc ai.
Ngày xuân con én đưa thoi,
40.. Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi.
Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.
Thanh minh trong tiết tháng ba,
Lễ là tảo mộ, hội là đạp Thanh.
45.. Gần xa nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân.
Dập dìu tài tử, giai nhân,
Ngựa xe như nước áo quần như nêm.
Ngổn ngang gò đống kéo lên,
50.. Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay.
Tà tà bóng ngả về tây,
Chị em thơ thẩn dan tay ra về.
Bước dần theo ngọn tiểu khê,
Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh.
55.. Nao nao dòng nước uốn quanh,
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.
Sè sè nấm đất bên đàng,
Dàu dàu ngọn cỏ nửa vàng nửa xanh.
Rằng: Sao trong tiết thanh minh,
60.. Mà đây hương khói vắng tanh thế mà?
Vương Quan mới dẫn gần xa:
Đạm Tiên nàng ấy xưa là ca nhi.
Nổi danh tài sắc một thì,
Xôn xao ngoài cửa hiếm gì yến anh.
65.. Kiếp hồng nhan có mong manh,
Nửa chừng xuân thoắt gãy cành thiên hương.
Có người khách ở viễn phương,
Xa nghe cũng nức tiếng nàng tìm chơi.
Thuyền tình vừa ghé tới nơi,
70.. Thì đà trâm gẫy bình rơi bao giờ.
Buồng không lạnh ngắt như tờ,
Dấu xe ngựa đã rêu lờ mờ xanh.
Khóc than khôn xiết sự tình,
Khéo vô duyên ấy là mình với ta.
75.. Đã không duyên trước chăng mà,
Thì chi chút ước gọi là duyên sau.
Sắm xanh nếp tử xe châu,
Vùi nông một nấm mặc dầu cỏ hoa.
Trải bao thỏ lặn ác tà,
80.. ấy mồ vô chủ, ai mà viếng thăm!
Lòng đâu sẵn mối thương tâm,
Thoắt nghe Kiều đã đầm đầm châu sa.
Đau đớn thay phận đàn bà!
Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung.
85.. Phũ phàng chi bấy hoá công,
Ngày xanh mòn mỏi má hồng phôi pha.
Sống làm vợ khắp người ta,
Khéo thay thác xuống làm ma không chồng.
Nào người phượng chạ loan chung,
90.. Nào người tích lục tham hồng là ai ?
đã không kẻ đoái người hoài,
Sẵn đây ta kiếm một vài nén hương.
Gọi là gặp gỡ giữa đường,
Họa là người dưới suối vàng biết cho.
95.. Lầm rầm khấn khứa nhỏ to,
Sụp ngồi vài gật trước mồ bước ra.
Một vùng cỏ áy bóng tà,
Gió hiu hiu thổi một vài bông lau.
Rút trâm sẵn giắt mái đầu,
100.. Vạch da cây vịnh bốn câu ba vần.
Lại càng mê mẩn tâm thần
Lại càng đứng lặng tần ngần chẳng ra.
Lại càng ủ dột nét hoa,
Sầu tuôn đứt nối, châu sa vắn dài.
105.. Vân rằng: Chị cũng nực cười,
Khéo dư nước mắt khóc người đời xưa.
Rằng: Hồng nhan tự thuở xưa,
Cái điều bạc mệnh có chừa ai đâu ?
Nỗi niềm tưởng đến mà đau,
110.. Thấy người nằm đó biết sau thế nào ?
Quan rằng: Chị nói hay sao,
Một lời là một vận vào khó nghe.
ở
đây âm khí nặng nề,
Bóng chiều đã ngả dậm về còn xa.
115.. Kiều rằng: Những đấng tài hoa,
Thác là thể phách, còn là tinh anh,
Dễ hay tình lại gặp tình,
Chờ xem ắt thấy hiển linh bây giờ.
Một lời nói chửa kịp thưa,
120..Phút đâu trận gió cuốn cờ đến ngay.
ào ào đổ lộc rung cây,
ở trong dường có hương bay ít nhiều.
Đè chừng ngọn gió lần theo,
Dấu giày từng bước in rêu rành rành.
125.. Mắt nhìn ai nấy đều kinh,
Nàng rằng: Này thực tinh thành chẳng xa.
Hữu tình ta lại gặp ta,
Chớ nề u hiển mới là chị em.
Đã lòng hiển hiện cho xem,. Tạ lòng nàng lại nối thêm vài lời.
130..Lòng thơ lai láng bồi hồi,
Gốc cây lại vạch một bài cổ thi.
Dùng dằng nửa ở nửa về,
Nhạc vàng đâu đã tiếng nghe gần gần.
135.. Trông chừng thấy một văn nhân,
Lỏng buông tay khấu bước lần dặm băng.
đề huề lưng túi gió trăng,
Sau chân theo một vài thằng con con.
Tuyết in sắc ngựa câu giòn,
140.. Cỏ pha màu áo nhuộm non da trời.
Nẻo xa mới tỏ mặt người,
Khách đà xuống ngựa tới nơi tự tình.
Hài văn lần bước dặm xanh,
Một vùng như thể cây quỳnh cành dao.
145.. Chàng Vương quen mặt ra chào,
Hai Kiều e lệ nép vào dưới hoa.
Nguyên người quanh quất đâu xa,
Họ Kim tên Trọng vốn nhà trâm anh.
Nền phú hậu, bậc tài danh,
150..Văn chương nết đất, thông minh tính trời.
Phong tư tài mạo tót vời,
Vào trong phong nhã, ra ngoài hào hoa.
Chung quanh vẫn đất nước nhà,
Với Vương Quan trước vẫn là đồng thân.
155..Vẫn nghe thơm nức hương lân,
Một nền đồng Tước khoá xuân hai Kiều.
Nước non cách mấy buồng thêu,
Những là trộm nhớ thầm yêu chốc mòng.
May thay giải cấu tương phùng,
160..Gặp tuần đố lá thoả lòng tìm hoa.
Bóng hồng nhác thấy nẻo xa,
Xuân lan thu cúc mặn mà cả hai.
Người quốc sắc, kẻ thiên tài,
Tình trong như đã, mặt ngoài còn e.
165.. Chập chờn cơn tỉnh cơn mê.
Rốn ngồi chẳng tiện, dứt về chỉn khôn.
Bóng tà như giục cơn buồn,
Khách đà lên ngựa, người còn nghé theo.
Dưới cầu nước chảy trong veo,
170..Bên cầu tơ liễu bóng chiều thướt tha.
Kiều từ trở gót trướng hoa,
Mặt trời gác núi chiêng đà thu không.
Mảnh trăng chênh chếch dòm song,
Vàng gieo ngấn nước, cây lồng bóng sân.
175..Hải đường lả ngọn đông lân,
Giọt sương gieo nặng cành xuân la đà.
Một mình lặng ngắm bóng nga,
Rộn đường gần với nỗi xa bời bời:
Người mà đến thế thì thôi,
180..Đời phồn hoa cũng là đời bỏ đi!
Người đâu gặp gỡ làm chi,
Trăm năm biết có duyên gì hay không?
Ngổn ngang trăm mối bên lòng,
Nên câu tuyệt diệu ngụ trong tính tình.
185..Chênh chênh bóng nguyệt xế mành,
Tựa nương bên triện một mình thiu thiu.
Thoắt đâu thấy một tiểu kiều,
Có chiều thanh vận, có chiều thanh tân.
Sương in mặt, tuyết pha thân,
190.. Sen vàng lãng đãng như gần như xa.
Chào mừng đón hỏi dò la:
Đào nguyên lạc lối đâu mà đến đây ?
Thưa rằng: Thanh khí xưa nay,
Mới cùng nhau lúc ban ngày đã quên.
195..Hàn gia ở mé tây thiên,
Dưới dòng nước chảy bên trên có cầu.
Mấy lòng hạ cố đến nhau,
Mấy lời hạ tứ ném châu gieo vàng.
Vâng trình hội chủ xem tường,
200.. Mà sao trong sổ đoạn trường có tên.
Âu đành quả kiếp nhân duyên,
Cùng người một hội, một thuyền đâu xa!
Này mười bài mới mới ra,
Câu thần lại mượn bút hoa vẽ vời.
205.. Kiều vâng lĩnh ý đề bài,
Tay tiên một vẫy đủ mười khúc ngâm.
Xem thơ nức nở khen thầm:
Giá đành tú khẩu cẩm tâm khác thường
Ví đem vào tập đoạn Trường
210.. Thì treo giải nhất chi nhường cho ai.
Thềm hoa khách đã trở hài,
Nàng còn cầm lại một hai tự tình.
Gió đâu xịch bức mành mành,
Tỉnh ra mới biết rằng mình chiêm bao.
215..Trông theo nào thấy đâu nào
Hương thừa dường hãy ra vào đâu đây.
Một mình lưỡng lự canh chầy,
Đường xa nghĩ nỗi sau này mà kinh.
Hoa trôi bèo dạt đã đành,
220.. Biết duyên mình, biết phận mình thế thôi !
Nỗi riêng lớp lớp sóng dồi,
Nghĩ đòi cơn lại sụt sùi đòi cơn.
Giọng Kiều rền rĩ trướng loan,
Nhà Huyên chợt tỉnh hỏi: Cơn cớ gì ?
225..Cớ sao trằn trọc canh khuya,
Màu hoa lê hãy dầm dề giọt mưa ?
Thưa rằng: Chút phận ngây thơ,
Dưỡng sinh đôi nợ tóc tơ chưa đền.
Buổi ngày chơi mả đạm Tiên,
230.. Nhắp đi thoắt thấy ứng liền chiêm bao.
đoạn trường là số thế nào,
Bài ra thế ấy, vịnh vào thế kia.
Cứ trong mộng triệu mà suy,
Phận con thôi có ra gì mai sau !
235.. Dạy rằng: Mộng triệu cớ đâu,
Bỗng không mua não chuốc sầu nghĩ nao.
Vâng lời khuyên giải thấp cao,
Chưa xong điều nghĩ đã dào mạch Tương.
Ngoài song thỏ thẻ oanh vàng,
240.. Nách tường bông liễu bay ngang trước mành.
Hiên tà gác bóng chênh chênh,
Nỗi riêng, riêng trạnh tấc riêng một mình.
Cho hay là thói hữu tình,
Đố ai gỡ mối tơ mành cho xong.[You must be registered and logged in to see this link.] | |
|
Calendar
